Πρόκειται για σχετικά σπάνια νοσολογική οντότητα, που περιγράφηκε για πρώτη φορά το 2002. Συνίσταται σε προοδευτική νέκρωση του οστού των γνάθων σε ασθενείς, που έχουν λάβει συγκεκριμένες κατηγορίες φαρμάκων, χωρίς να έχουν υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία στην περιοχή του προσώπου και των γνάθων.
Η MRONJ αναπτύσσεται σε ασθενείς, που έχουν λάβει διφωσφονικά (Fosamax, Fosavance, Bonviva, Reclast, Zometa, Actonel, Aredia) ή αντιοστεολυτικά μονοκλωνικά αντισώματα (Prolia, Xgeva). Αυτά χρησιμοποιούνται στην θεραπεία της οστεοπόρωσης αλλά και σε πολλές άλλες νεοπλασματικές (οστικές μεταστάσεις, συμπαγείς πρωτοπαθείς ενδοστικοί όγκοι) και μη νεοπλασματικές (νόσος Paget, osteogenesis imperfecta κ.ά.) οστεολυτικές νόσους.
Συνηθέστερη και πιο χαρακτηριστική εκδήλωση MRONJ είναι η έκθεση νεκρωμένου οστού των γνάθων μέσα στην στοματική κοιλότητα. Ωστόσο, εκδηλώνεται συχνά και με πλήθος άλλων μη ειδικών σημείων και συμπτωμάτων, όπως:
- Πόνος στη γνάθο ή το πρόσωπο
- Ερυθρότητα, οίδημα ή έλκη ούλων και στοματικού βλεννογόνου
- Ενδοστοματικά τραύματα (π.χ. εξαγωγές), που δεν επουλώνονται
- Μούδιασμα ή διαταραχές αισθητικότητας σε γνάθο και πρόσωπο
- Κινητικότητα δοντιών
- Κακή γεύση στο στόμα
- Ενδοστοματικά ή εξωστοματικά συρίγγια
Ασθενείς με ιστορικό λήψης αντιοστεολυτικών φαρμάκων, που αναπτύσσουν ένα ή περισσότερα από τα παραπάνω σημεία/συμπτώματα, χρήζουν άμεσης εκτίμησης από Στοματικό και Γναθοπροσωπικό Χειρουργό.
Η αποτελεσματικότερη θεραπεία της MRONJ είναι η πρόληψή της. Καθόλη τη διάρκεια της θεραπείας με τα εν λόγω φάρμακα αλλά και μετά τη διακοπή τους είναι ιδιαίτερα σημαντικά η εφαρμογή υψηλού επιπέδου στοματικής υγιεινής και οι τακτικές επισκέψεις στον οδοντίατρο, ώστε να διατηρηθεί όσο το δυνατόν καλύτερη οδοντική και περιοδοντική υγεία. Εξαγωγές δοντιών, τοποθέτηση εμφυτευμάτων και άλλες χειρουργικές πράξεις στα οστά των γνάθων ιδανικά πρέπει να προηγούνται της έναρξης αντιοστεολυτικής αγωγής.
Ωστόσο, αρκετά συχνά είναι αναπόφευκτη η εκτέλεση χειρουργικών πράξεων στις γνάθους ενώ ο ασθενής τελεί ήδη υπό αντιοστεολυτική αγωγή. Στις περιπτώσεις αυτές ο Στοματικός και Γναθοπροσωπικός Χειρουργός σε συνεργασία με τους θεράποντες ιατρούς του ασθενούς (ογκολόγους, ορθοπαιδικούς κλπ) καθορίζει το ενδεδειγμένο σχέδιο και τον χρόνο θεραπείας σύμφωνα με διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες, ώστε η επέμβαση να πραγματοποιηθεί με τη μέγιστη δυνατή ασφάλεια και ελάχιστο κίνδυνο ανάπτυξης MRONJ.
Εφόσον ο ασθενής έχει ήδη αναπτύξει MRONJ, υποβάλλεται σε συγκεκριμένα θεραπευτικά πρωτόκολλα ανάλογα με το στάδιο της νόσου. Σε ασθενείς με MRONJ λαμβάνονται τα εξής θεραπευτικά μέτρα:
- Εντατικοποίηση της στοματικής υγιεινής
- Χρήση αντιμικοβιακών στοματικών διαλυμάτων
- Συστηματική αντιμικροβιακή θεραπεία με αντιβιοτικά ευρέος φάσματος
- Εξάλειψη όλων των τοπικών παραγόντων, που δυσχεραίνουν την επούλωση στη στοματική κοιλότητα ή συμβάλλουν στην επέκταση της νόσου
- Χειρουργικός καθαρισμός της γνάθου με αφαίρεση του νεκρωμένου οστού
Καθώς δεν υπάρχει λυσιτελής θεραπεία της νόσου ή απώτατο χρονικό όριο εκδήλωσής της από τη λήψη αντιοστεολυτικών φαρμάκων, απαιτείται μακροχρόνια παρακολούθηση των ασθενών και δια βίου σε εγρήγορση από πλευράς τους για την έγκαιρη ανίχνευση σημείων ή συμπτωμάτων της νόσου.